Τσελιγκάτα

Το τσελιγκάτο είναι μια γεωγραφικά και διοικητικά ανεξάρτητη Σαρακατσάνικη οντώτητα. Μάθετε περισσότερα για τη δομή του, τη λειτουργία καθώς και για τις τοποθεσίες των τελευταίων Σαρακατσανικων τσελιγκάτων στο νομό Δραμας.

Δημιουργία

Για να επιβιώσουν οι Σαρακατσάνοι, οργανώθηκαν σε μικρές κοινωνίες 20-50 οικογενειών κυρίως με συγγενικό δεσμό, «τα Τσελιγγάτα», πράγμα που συντέλεσε και στην δημιουργία αμιγούς πληθυσμού. Είναι δηλαδή τα τσελιγγάτα οικονομικός συνεταιρισμός, αποτελούμενος από τις συζυγικές οικογένειες και τις φάρες και κατορθώνει να εξασφαλίσει την υπεράσπιση και τη συνεργασία των συμμετοχόντων σ΄αυτό. Τα προïόντα που παράγουν από την κτηνοτροφία, που είναι και αποκλειστική ενασχόληση των Σαρακατσάνων, είναι πλήρης τροφή και μπορούν να τους θρέψουν. Οι τομείς, παραγωγή-κατασκευή, μπορούν να λειτουργήσουν σχεδόν χωρίς διακοπή, δίχως να είναι απαραίτητη η επαφή με τον έξω κόσμο, έξω του Τσελιγγάτου. Με μια λέξη, το Τσελιγγάτο είναι αυτάρκες. Ο αρχηγός του Τσελλιγγάτου ο τσέλιγγας, εκλέγεται από τους αρχηγούς κάθε φάρας που απαρτίζουν το Τσελιγγάτο. Η εκλογή είναι κοινή αναγνώριση της ανωτερότητας του εκλεγμένου, η οποία απορρέει από θεμελιώδη στοιχεία της προσωπικότητάς του. Είναι έξυπνος, δραστήριος, κοινωνικός. Εάν κάποιος τσέλιγγας παρατυπήσει, καθαιρείται από τους ίδιους που τον ανέδειξαν. Οι συμμετέχοντες στο τσελιγκάτο, είναι υποχρεωμένοι να υπακούουν στον τσέλιγκα, να δουλεύουν και ελέγχουν την διαχείριση του. Όταν προέκυπτε κάποια διαφορά, κυρίως οικονομική και δεν κατέληγαν σε συμφωνία, καλούσαν από γειτονικό τσελιγκάτο επιτροπή που έδινε λύση και ήταν αποδεκτή.

Τσελιγκάτα της Δράμας

Στα βουνά της Δράμας τα πρώτα τσελιγκάτα εμφανίστηκαν κατά το 1912-1913 και μέχρι το 1939-1940 ξεκαλοκαίριαζαν σ' αυτά περίπου πενήντα τσελιγκάτα. Σύμφωνα με τα αρχεία του Συλλόγου Σαρακατσάνων Ν. Δράμας τα τσελιγκάτα ήταν κατά αλφαβητική σειρά τα παρακάτω:

1) Αγγίτη	14) Καπούλια	27) Λιαπαίων	40) Πιστόλα
2) Βρύζα	15) Καραγιάννη (Κοτσαντώνη)	28) Λιβαδερού	41) Στεργιάκου
3) Γάκη	16) Καραπετρή Ντόγου	29) Μακρυπλαίου	42) Τάσιου
4) Γαρούφα	17) Καργιώτη	30) Μελίτου	43) Τζελέπη Δ.
5) Γκοντόλια Γ.	18) Κεφαλά	31) Μίγγου Α.	44) Τζελέπη Χήτα
6) Γκοντόλια Δ.	19) Κίτσου	32) Μπαζτάκη	45) Τσαρτάλη
7) Γκουντάκου	20) Κορυλόβου (Καραγιάννη)	33) Μπαζτάνη Κ.	46) Τσιλιγγίρη
8) Γκούρτσα	21) Κουσογιάννη	34) Μπίκου	47) Τσόγκα
9) Γκούρτσα	22) Κούτρα	35) Μπόνια	48) Φλώρου
10) Γραβάνη	23) Κουτρουλού	36) Μπουτομήτρο	49)Χατζηγιαννάκου - Χατζημητρακούδα
11) Δαλακούρα Α.	24) Κυτιπή	37) Ντοβρουπολ	50) Χατζηχρήστου.
12) Ζάρα	25) Λεπίδα	38) Πανταζή
13) Καλτσά	26) Λεπίδα-Τζώτζου	39) Παχούμη

Κατά το πέρασμά τους από τα βουνά της Δράμας οι Σαρακατσάνοι άφησαν ανεξίτηλη την παρουσία τους. Ακόμη και σήμερα σώζονται τοπωνύμια ορισμένων περιοχών, όπως του Κούτρα, του Γραβάνη, του Ζάρα, του Τσιλιγγίρη, του Χατζηγιαννάκου, του Πιστόλα κλπ.,και βρύσες που φέρουν το όνομα κάποιου τσέλιγκα. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικές είναι οι ζωγραφιές επάνω σε κορμούς δένδρων ή βράχων, που απεικονίζουν θέματα της καθημερινής ζωής, με το ονοματεπώνυμο του δημιουργού και το έτος κατασκευής τους.

Μπορείτε να δείτε γενεαλογικά δέντρα από οικογένειες της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης σε αυτή την ανάρτηση.